Nowe przepisy wzmacniają urząd Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich

Parlament aktualizuje przepisy dotyczące pracy Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich, zapewniające więcej uprawnień do dochodzeń w sprawie złej administracji na szczeblu UE.

23 czerwca eurodeputowani przyjęli zmodernizowany statut wzmacniający urząd Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich. Negocjatorzy Parlamentu osiągnęli porozumienie w sprawie przepisów z Radą i Komisją w maju 2021 r. po kilku latach politycznego impasu.

Wzmocnione ramy prawne

Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich chroni interesy obywateli i prowadzi dochodzenia w sprawach, w których instytucja lub organ UE mogły działać z naruszeniem prawa lub dobrych praktyk administracyjnych – takich jak nieprawidłowości administracyjne, dyskryminacja, nadużycia władzy lub zaniechania działania.

Zaktualizowany statut potwierdza prawo Rzecznika Praw Obywatelskich do działania nie tylko w przypadku skarg, ale także do prowadzenia dochodzeń z własnej inicjatywy, w szczególności w przypadku systemowych lub poważnych przypadków złego administrowania przez organy UE.

Przepisy uprawniają Rzecznika Praw Obywatelskich do żądania dostępu do informacji niejawnych UE w trakcie dochodzenia. O udostępnienie informacji mogą również zostać poproszone organy państw członkowskich.

Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich jest wybierany przez Parlament Europejski na początku każdej kadencji ustawodawczej. W przyszłości, w celu ochrony niezależności Rzecznika, na to stanowisko nie będą mogły kandydować osoby, które w ciągu poprzednich dwóch lat były członkami Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Komisji Europejskiej lub rządu krajowego.

„Wolność do działania według własnego uznania”

Podczas debaty plenarnej na temat nowych przepisów 9 czerwca z udziałem obecnej Europejskiej Rzecznik Praw Obywatelskich Emily O’Reilly, poseł Paulo Rangel (EPL, Portugalia), odpowiedzialny za przeprowadzenie nowych przepisów przez Parlament, powiedział, że Rzecznik powinien być „niezależnym organem, który może działać według własnego uznania”.

Stwierdził również, że Parlament, podobnie jak inne instytucje UE, może i powinien być przedmiotem dochodzenia: „Nasze przesłanie to: chcemy być przedmiotem kontroli. Chcemy, aby przyjrzano się naszym procedurom”.

Europejska Rzecznik Praw Obywatelskich Emily O’Reilly powiedziała:

„Parlament i Rzecznik zawsze utrzymywały bardzo bliskie i bardzo konstruktywne relacje. Ten nowy statut wzmacnia tę więź… Pokazuje nieustanną determinację Parlamentu, aby uczynić Unię bardziej przyjazną obywatelom i nadal rozliczanie administracji UE dbało o najwyższe standardy”.

Droga do kompromisu w sprawie nowych przepisów

Traktat lizboński określa specjalną procedurę podejmowania decyzji w sprawie statutu Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich: Parlament Europejski opracowuje przepisy, ale przed poddaniem ich pod ostateczne głosowanie przez posłów do PE musi uzyskać opinię Komisji i zgodę Rady.

Przepisy nie były aktualizowane od czasu wejścia w życie traktatu lizbońskiego w 2009 roku. Parlament przedstawił wniosek w lutym 2019 r., ale nie było zgody ze strony Rady. Negocjacje doprowadziły do nieformalnego porozumienia między instytucjami w maju 2021 r., a 10 czerwca Parlament zaproponował tekst zgodny z kompromisem.

Źródło: Parlament Europejski