Cyfrowe prawo jazdy

Komisja Europejska przedstawiła wnioski dotyczące modernizacji przepisów dotyczących praw jazdy, w tym wprowadzenia cyfrowego prawa jazdy ważnego w całej UE, oraz nowe przepisy ułatwiające egzekwowanie przepisów ruchu drogowego w wymiarze transgranicznym. W ubiegłym roku na drogach UE zginęło ponad 20 tys. osób, a większość ofiar to piesi, rowerzyści oraz użytkownicy hulajnóg i motocykli.

Nowe przepisy poprawią bezpieczeństwo wszystkich użytkowników dróg i pomogą UE zrealizować „wizję zero” – brak ofiar śmiertelnych na drogach UE do 2050 r. Będą one lepiej przygotowywać kierowców do korzystania z pojazdów bezemisyjnych i do poruszania się po drogach miejskich, wraz z większą liczbą rowerów i pojazdów dwukołowych oraz w otoczeniu wielu pieszych. Umożliwią one również młodym kierowcom zdobycie doświadczenia dzięki systemowi prowadzenia pojazdów pod opieką – od 17. roku życia młodzi ludzie będą mogli uczyć się prowadzenia pojazdów i uzyskać prawo jazdy. Osoby, które ukończyły 17 lat, będą mogły samodzielnie prowadzić pojazd od ukończenia 18. roku życia i pracować jako zawodowi kierowcy, gdy tylko pozwoli na to zajmowane przez nich stanowisko. Pomoże to rozwiązać obecny problem niedoboru kierowców.

Unowocześnienie przepisów dotyczących praw jazdy w celu zwiększenia bezpieczeństwa ruchu drogowego i uproszczenia życia codziennego

Wniosek w sprawie praw jazdy zmienia obowiązujące prawo UE i jest inspirowany najlepszymi praktykami obowiązującymi już w kilku państwach członkowskich.

Głównym celem nowych przepisów będzie poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego poprzez wprowadzenie środków obejmujących:

• okres próbny wynoszący co najmniej dwa lata dla początkujących kierowców po zdaniu egzaminu oraz zasada zerowej tolerancji dla kierowania pojazdem pod wpływem alkoholu. Ma to zasadnicze znaczenie, ponieważ nawet jeśli młodzi kierowcy stanowią jedynie 8 proc. wszystkich kierowców samochodów, dwa na pięć śmiertelnych zderzeń ma miejsce z udziałem kierowcy w wieku poniżej 30 lat;
• umożliwienie młodym ludziom przystąpienie do egzaminu i rozpoczęcie kierowania samochodami osobowymi i samochodami ciężarowymi pod opieką w wieku od 17 lat, aby zdobyć doświadczenie w prowadzeniu pojazdów;
• dostosowanie szkolenia i badań kierowców w celu lepszego przygotowania kierowców do obecności na drogach ich niechronionych użytkowników. Przyczyni się to do poprawy bezpieczeństwa pieszych, rowerzystów, a także użytkowników rowerów i hulajnóg elektrycznych w miarę przechodzenia UE na bardziej zrównoważoną mobilność w miastach;
• bardziej ukierunkowaną ocenę sprawności fizycznej i psychicznej, z uwzględnieniem postępów w leczeniu chorób takich jak cukrzyca. Będzie się również zachęcać kierowców do uaktualniania swoich umiejętności i wiedzy w zakresie prowadzenia pojazdu, aby nadążać za rozwojem technologicznym.

Aby uprościć uznawanie praw jazdy między państwami członkowskimi, Komisja, jako pierwsza na świecie, proponuje cyfrowe prawo jazdy. Zamiana, przedłużenie ważności lub wymiana prawa jazdy będą znacznie łatwiejsze, ponieważ wszystkie procedury będą prowadzone online. W tym samym duchu łatwiej będzie również obywatelom państw spoza UE o porównywalnych normach bezpieczeństwa ruchu drogowego wymienić swoje prawo jazdy na prawo jazdy w UE.

Zaktualizowane przepisy dotyczące egzaminów uwzględnią przejście na pojazdy bezemisyjne. Podczas egzaminów będzie się na przykład oceniać wiedzę i umiejętności związane z zaawansowanymi systemami wspomagania jazdy i innymi zautomatyzowanymi technologiami. Początkujący kierowcy będą się również uczyć, w jaki sposób ich styl jazdy – np. czas zmiany biegów – wpływa na emisje. Ponadto dopuszczalna masa pojazdu kategorii B zostanie skorygowana w przypadku pojazdów napędzanych paliwami alternatywnymi, ponieważ pojazdy bezemisyjne mogą być cięższe.

Skuteczne transgraniczne egzekwowanie przepisów ruchu drogowego związanych z bezpieczeństwem

Obecne przepisy UE dotyczące transgranicznego egzekwowania przepisów przyczyniły się do tego, że sprawcy przestępstw lub wykroczeń w ruchu drogowym niebędących rezydentami nie pozostaną anonimowi. Jednak w 2019 r. około 40 proc. przestępstw lub wykroczeń transgranicznych pozostawało bezkarnych, ponieważ sprawca nie został zidentyfikowany lub ponieważ płatność nie została wyegzekwowana.

Przedstawione dziś wnioski mają na celu rozwiązanie tego problemu poprzez umożliwienie organom egzekwowania prawa dostępu do krajowych rejestrów praw jazdy. Komisja proponuje również wzmocnienie roli ustanowionych krajowych punktów kontaktowych, tak aby mogły one lepiej współpracować z organami egzekwowania prawa zaangażowanymi w dochodzenia w sprawie przestępstw lub wykroczeń. Pozwoli to zaradzić obecnymniedociągnięciom we współpracy między państwami członkowskimi przy prowadzeniu dochodzeń w sprawie przestępstw lub wykroczeń.

Obecnie obowiązujące przepisy obejmują niektóre z najczęstszych i najpoważniejszych przestępstw lub wykroczeń, takich jak nadmierna prędkość i kierowanie pojazdem pod wpływem alkoholu. Komisja proponuje rozszerzenie zakresu przestępstw lub wykroczeń drogowych o:

• niezachowanie wystarczającej odległości od pojazdu jadącego z przodu
• niebezpieczne wyprzedzanie
• niebezpieczne parkowanie
• przekroczenie jednej lub kilku ciągłych białych linii
• jazdę w niewłaściwym kierunku
• nieprzestrzeganie przepisów dotyczących korzystania z korytarzy awaryjnych
• korzystanie z przeciążonego pojazdu.

Uzupełnienia te pomogą ograniczyć bezkarność za takie przestępstwa lub wykroczenia i zwiększą zdolność państw członkowskich do karania sprawców z innych państw członkowskich. Zapewni również równe traktowanie sprawców przestępstw lub wykroczeń w ruchu drogowym będących rezydentami i nierezydentów.

Zaktualizowane przepisy zapewnią przestrzeganie praw osób oskarżonych o przestępstwa lub wykroczenia drogowe. Osoby niebędące rezydentami zachowują prawo do skutecznego środka prawnego i dostępu do bezstronnego sądu, do domniemania niewinności i do obrony. Prawa te zostaną lepiej zagwarantowane dzięki przepisom zapewniającym jednolitą treść i doręczanie zawiadomień o nałożeniu kary, dzięki zapewnieniu odbiorcom takich zawiadomień możliwości weryfikacji ich autentyczności, a także dzięki wprowadzeniu standardowego wymogu udostępniania informacji domniemanym sprawcom.

Specjalny portal informatyczny umożliwi obywatelom łatwy dostęp do informacji na temat przepisów bezpieczeństwa ruchu drogowego obowiązujących w każdym państwie członkowskim, a z czasem umożliwi im bezpośrednie uiszczanie kar pieniężnych.

Przepisy te zostaną również dostosowane do unijnych przepisów dotyczących ochrony danych osobowych (RODO i dyrektywa o ochronie danych w sprawach karnych).

Zakazy prowadzenia pojazdów mające skutki w całej UE: położenie kresu bezkarności za poważne przestępstwa

Aby zapobiec bezkarności sprawców przestępstw i wykroczeń drogowych, wprowadzony zostanie nowy system umożliwiający zakaz prowadzenia pojazdów w całej UE, w przypadku gdy państwo członkowskie zdecyduje się na wykluczenie kierowcy z powodu przestępstwa popełnionego na jego terytorium.

Pociągnięcie do odpowiedzialności sprawców przestępstw w ruchu drogowym we wszystkich państwach członkowskich ma zasadnicze znaczenie dla bezpieczeństwa ruchu drogowego. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, jeżeli poważne wykroczenie skutkuje zakazem prowadzenia pojazdów, nie można go egzekwować w całej UE, jeżeli kierowca popełnił przestępstwo lub wykroczenie w państwie członkowskim innym niż to, które wydało mu prawo jazdy.

Dzisiejszy wniosek dotyczy poważnych przestępstw lub wykroczeń drogowych, takich jak nadmierna prędkość, kierowanie pojazdem pod wpływem alkoholu lub narkotyków oraz spowodowanie śmierci lub poważnego uszkodzenia ciała w wyniku jakiegokolwiek przestępstwa lub wykroczenia drogowego.

Pakiet wniosków ma na celu uproszczenie przepisów dotyczących praw jazdy przy jednoczesnym dostosowaniu ich do postępu technologicznego i medycznego. Umożliwi zadbanie o to, by początkujący kierowcy byli dobrze przeszkoleni i wspierani, przeszkody w mobilności transgranicznej zostały wyeliminowane oraz że osoby, które łamią przepisy dotyczące bezpieczeństwa ruchu drogowego w wymiarze transgranicznym, nie pozostaną bezkarne dzięki lepszej transgranicznej wymianie informacji na temat przestępstw lub wykroczeń drogowych, a kierowcy zostaną pozbawieni praw kierowania pojazdem w przypadku najpoważniejszych przestępstw. Bezpieczna jazda ma kluczowe znaczenie dla naszych wysiłków na rzecz zmniejszenia liczby ofiar śmiertelnych i poważnych obrażeń o połowę do 2030 r.

Adina Vălean, komisarz do spraw transportu – 01/03/2023

Musimy sprawić, by nasze drogi były bezpieczniejsze dla wszystkich użytkowników. Większość ofiar śmiertelnych wypadków drogowych wiąże się z samochodem, ale bardzo często ofiarą nie jest ktoś nim jadący. Nowe przepisy dotyczące szkolenia i egzaminów nauczą zatem przyszłych kierowców, jak dzielić drogi i ulice z coraz większą liczbą innych, bardziej narażonych użytkowników, takich jak rowerzyści. Zmniejszy się również bezkarność sprawców przestępstw lub wykroczeń drogowych popełnionych w innych państwach członkowskich UE, podczas gdy nowe terminy administracyjne gwarantują, że kierowcy nie zostaną zaskoczeni grzywną, która zostanie nałożona wiele miesięcy po tym fakcie. Frans Timmermans, wiceprzewodniczący wykonawczy do spraw Europejskiego Zielonego Ładu – 01/03/2023

Dalsze działania

Wnioski zostaną teraz rozpatrzone przez Parlament Europejski i Radę w ramach zwykłej procedury ustawodawczej.

Kontekst

W unijnych ramach polityki bezpieczeństwa ruchu drogowego na lata 2021–2030 Komisja ponownie zobowiązała się do osiągnięcia ambitnego celu, jakim jest osiągnięcie do 2050 r. niemal zerowej liczby ofiar śmiertelnych i zerowych poważnych obrażeń na drogach UE („wizja zero”) oraz zmniejszenie liczby ofiar śmiertelnych i poważnych obrażeń o 50 proc. do 2030 r. Dzisiejsze wnioski przyczynią się do osiągnięcia tych celów i zostały ogłoszone przez Komisję w kompleksowej strategii na rzecz zrównoważonej i inteligentnej mobilności z 2020 r.

Komisja opublikowała w zeszłym tygodniu najnowsze dane dotyczące bezpieczeństwa ruchu drogowego, z których wynika, że liczba ofiar śmiertelnych utrzymuje się poniżej poziomu sprzed pandemii, ale postępy są nadal powolne.

Komisja wdraża podejście oparte na bezpiecznym systemie kierowania pojazdami w UE. Ten bezpieczny system wymaga bezpiecznej jazdy, bezpieczniejszych pojazdów, bezpieczniejszej infrastruktury, niższych prędkości i lepszej opieki po zdarzeniu.