Komisja zatwierdza wsparcie w wysokości do 5,2 mld euro ze strony 13 państw członkowskich na rzecz ważnego projektu stanowiącego przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania (IPCEI) w ramach łańcucha wartości technologii wodorowych

Pomoc państwa: Komisja zatwierdza wsparcie w wysokości do 5,2 mld euro ze strony 13 państw członkowskich na rzecz ważnego projektu stanowiącego przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania (IPCEI) w ramach łańcucha wartości technologii wodorowych

Zgodnie z unijnymi zasadami pomocy państwa Komisja zatwierdziła drugi ważny projekt stanowiący przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania („projekt IPCEI”). Ma on wspierać badania naukowe i innowacje, pierwsze zastosowanie w przemyśle i budowę odpowiedniej infrastruktury w łańcuchu wartości technologii wodorowych.

Projekt IPCEI Hy2Use został wspólnie opracowany i zgłoszony przez trzynaście państw członkowskich: Austrię, Belgię, Danię, Finlandię, Francję, Grecję, Hiszpanię, Holandię, Polskę, Portugalię, Słowację, Szwecję i Włochy.

Państwa te zapewnią finansowanie publiczne w wysokości do 5,2 mld euro, co ma uwolnić dodatkowe 7 mld euro w postaci inwestycji prywatnych. W ramach tego projektu IPCEI w 35 projektach uczestniczyć będzie 29 przedsiębiorstw prowadzących działalność w jednym państwie członkowskim lub większej ich liczbie, w tym małe i średnie przedsiębiorstwa („MŚP”) oraz przedsiębiorstwa typu start-up.

IPCEI Hy2Use obejmie znaczną część łańcucha wartości technologii wodorowych. W ramach tego projektu przewiduje się wsparcie na rzecz (i) budowy infrastruktury związanej z wodorem, w szczególności wielkoskalowych elektrolizerów i infrastruktury transportowej, na potrzeby produkcji, magazynowania i transportu wodoru odnawialnego i niskoemisyjnego; oraz (ii) rozwoju innowacyjnych i bardziej zrównoważonych technologii służących włączeniu wodoru do procesów przemysłowych w wielu sektorach, zwłaszcza tych, w których trudniej jest obniżać emisyjność, takich jak sektor produkcji stali, cementu i szkła. Oczekuje się, że projekt IPCEI zwiększy dostępność wodoru odnawialnego i niskoemisyjnego, a tym samym zmniejszy zależność od dostaw gazu ziemnego.

Zakłada się, że w niedalekiej przyszłości zrealizowanych zostanie szereg projektów: do lat 2024–2026 uruchomionych ma zostać kilka wielkoskalowych elektrolizerów, natomiast do lat 2026–2027 wdrożonych zostanie wiele innowacyjnych technologii. Zakończenie całego projektu planowane jest na 2036 r., przy czym harmonogram różni się w zależności od projektu i zaangażowanych przedsiębiorstw.

W projekcie „IPCEI Hy2Use” uczestniczy również – w ramach dwóch indywidualnych projektów – Norwegia, należąca do Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Za ocenę pomocy państwa zgłoszonej przez ten kraj odpowiada Urząd Nadzoru EFTA.

Projekt IPCEI Hy2Use jest kontynuacją i uzupełnieniem pierwszego projektu IPCEI dotyczącego łańcucha wartości technologii wodorowych, tj. IPCEI Hy2Tech, zatwierdzonego przez Komisję 15 lipca 2022 r. Chociaż oba projekty IPCEI dotyczą łańcucha wartości technologii wodorowych, projekt IPCEI Hy2Use skupia się na projektach, które nie wchodzą w zakres IPCEI Hy2Tech, a mianowicie na infrastrukturze związanej z wodorem i zastosowaniach wodoru w sektorze przemysłu (IPCEI Hy2Tech koncentruje się natomiast na użytkownikach końcowych w sektorze mobilności).

Ocena dokonana przez Komisję

Komisja oceniła proponowany projekt na podstawie unijnych zasad pomocy państwa, a w szczególności komunikatu dotyczącego ważnych projektów stanowiących przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania.

W sytuacji gdy prywatne inicjatywy wspierające przełomowe innowacje i budowę wielkoskalowej infrastruktury o dużym znaczeniu dla UE nie przynoszą spodziewanych wyników ze względu na znaczne ryzyko związane z takimi projektami, projekty IPCEI umożliwiają państwom członkowskim wspólne wypełnienie luki inwestycyjnej w celu przezwyciężenia tych niedoskonałości rynku. Jednocześnie gwarantują one, że cała gospodarka UE czerpie korzyści z takich inwestycji, i ograniczają potencjalne zakłócenia konkurencji.

Komisja stwierdziła, że projekt IPCEI Hy2Use spełnia wymogi określone w jej komunikacie. W szczególności Komisja zauważyła, że:

• Projekt przyczynia się do realizacji wspólnego celu poprzez wspieranie strategicznego łańcucha wartości kluczowego dla przyszłości Europy, a także celów kluczowych inicjatyw politycznych UE, takich jak Europejski Zielony Ład, unijna strategia w zakresie wodoru i plan REPowerEU.
• Wszystkie 35 projektów IPCEI jest bardzo ambitnych, ponieważ ich celem jest rozwój technologii i infrastruktury, które wykraczają poza obecną ofertę rynkową i umożliwiają znaczną poprawę efektywności, bezpieczeństwa, wpływu na środowisko, a także efektywności kosztowej.
• Projekt IPCEI wiąże się również ze znacznym ryzykiem technologicznym i finansowym. W związku z tym konieczne jest wsparcie publiczne, aby zachęcić przedsiębiorstwa do realizacji tej inwestycji.
• Pomoc dla poszczególnych przedsiębiorstw ogranicza się do tego, co konieczne i proporcjonalne oraz co nie zakłóca bezpodstawnie konkurencji. Komisja sprawdziła w szczególności, że planowane łączne maksymalne kwoty pomocy odpowiadają kosztom kwalifikowalnym projektów oraz lukom w ich finansowaniu. Co więcej, jeżeli duże projekty realizowane w ramach IPCEI okażą się bardzo udane i przyniosą dodatkowe dochody netto, przedsiębiorstwa spłacą odpowiedniemu państwu członkowskiemu część pomocy otrzymanej ze środków publicznych (mechanizm wycofania).
• Przedsiębiorstwa uczestniczące w projekcie i korzystające ze wsparcia publicznego będą rozpowszechniać wyniki tego projektu wśród europejskiej społeczności naukowej i przedstawicieli sektora innych niż przedsiębiorstwa i państwa uczestniczące w projekcie IPCEI. W rezultacie w całej Europie wystąpi pozytywny efekt mnożnikowy.

W związku z powyższym Komisja stwierdziła, że projekt jest zgodny z unijnymi zasadami pomocy państwa.